Spijker, A.T., Rijk, R.H. de
Locatie(s): 0.2 Berlin / 0.3 Copenhagen
Categorie(ën): Bijscholing; Diagnostiek; Epidemiologie; Neurowetenschappen; Psychotherapie; Symposium
ACHTERGROND
De mineralocorticoid-receptor (MR) in de hersenen speelt een belangrijke rol bij het mediëren van cortisol-effecten tijdens de stressrespons, zoals initiëren van emotionele arousal, faciliteren van informatieverwerking en adaptatieve selectie van gedrag. Modulatie van de MR, door bijvoorbeeld agonisten en antagonisten, blijkt bij muizen een rol te spelen bij waardering van een situatie, geheugenformatie en gedragskeuzes.
DOEL
Onderzoeken welke rol de MR heeft bij het ontstaan van stemmingsepisodes en cognitieve prestaties bij mensen.
METHODE
Genetische variatie in het humane MR-gen werd in kaart gebracht en de in vitro-functionaliteit werd bepaald. Daarna volgden genetische-associatiestudies en experimenten met gezonde vrijwilligers met betrekking tot neuro-endocriene regulatie en psychologische maten. Als laatste werden associaties getest in het NESDA-cohort en in een cohort patiënten met bipolaire stoornis.
RESULTATEN
Een drietal algemeen voorkomende, in vitro-functionele polymorfismen (nl. haplotype 1 tot 3; 50%, 35% en 12% freq resp.) werd beschreven. Daarbij leidt haplotype 2 tot meer MR-specifiek cognitief functioneren, bekeken in relatie tot depressie en bipolaire stoornis.
Genetische-associatieanalyse liet zien dat haplotype 2 associeert met verhoogd optimisme en minder hopeloosheid, in een cohort gezonde mensen op oudere leeftijd. Daarnaast was er sprake van minder hopeloosheid en piekeren in een tweede studiecohort, bestaande uit jonge vrijwilligers. In een derde studie in het NESDA-cohort bleek haplotype 2 beschermend te zijn voor het ontwikkelen van depressie. Al deze effecten waren significant bij vrouwen, maar niet bij mannen. Tot slot analyseren we de relatie tussen deze haplotypes en cognitieve beperkingen bij patiënten met een bipolaire stoornis.
CONCLUSIE
De MR in de hersenen, geactiveerd door cortisol, is een bepalende factor voor zowel de waardering van een situatie als de ontwikkeling van psychopathologie. De MR zou een nieuwe drug target kunnen zijn bij de behandeling van depressie.