NVVP VJC 2014

ACHTERGROND

Een depressie kan voor ouderen een levensbedreigende stoornis zijn. Een doeltreffende en snel werkzame antidepressieve behandeling is van groot belang. Elektroconvulsietherapie (ECT) wordt als een snel werkzame en veilige antidepressieve behandeling beschouwd, met name voor de oudere leeftijdsgroep.

Een meta-analyse van 18 gerandomiseerde onderzoeken (RCT’s) bij jongere volwassenen toonde aan dat de behandeling met ECT significant effectiever was dan farmacotherapie[1]. Naar de snelheid van verbetering werd niet gekeken. Tevens was geen van deze RCT’s specifiek bij ouderen gedaan. Twee RCT’s bij volwassenen, die de snelheid van verbetering bij ECT vergeleken met antidepressiva, leverden tegenstrijdige uitkomsten op [2, 3].

DOEL

Het doel van de studie was te bepalen of de snelheid van remissie van opgenomen depressieve oudere patiënten verschilde bij behandeling met ECT vergeleken met antidepressieve medicatie.

METHODEN

We gebruikten de gegevens van twee RCT’s met klinisch opgenomen oudere patiënten met een ernstige unipolaire depressie, volgens DSM-IV-criteria. Uit de ene RCT kwamen 81 patiënten = 60 jaar, met een Montgomery Asberg Depression Rating Scale-score (MADRS) van 20, die behandeld werden met nortriptyline of venlafaxine[4]. Uit de andere RCT, die unilaterale brief pulse-ECT vergeleek met ultrabrief pulse-ECT, werden 47 patiënten geselecteerd die aan dezelfde inclusiecriteria voldeden [5]. Metingen vonden in beide RCT’s plaats voor aanvang, en na 1, 3 en 5 weken behandeling. We deden een Cox-regressieanalyse met de tijd tot remissie (MADRS < 10) als uitkomstmaat, gecorrigeerd voor de ernst van de depressie bij aanvang en de duur van de huidige depressieve episode.

RESULTATEN

De twee groepen verschilden significant wat betreft de duur van de huidige episode en het aantal eerdere behandelingen in die periode. De verschillen in MADRS en ook Hamilton Rating Scale for Depression-score (HRSD) waren niet statistisch significant.

De tijd tot remissie was significant korter voor behandeling met ECT dan voor medicatie. De Hazard Ratio (HR) om remissie te bereiken binnen 5 weken was 3.4 (95% CI 1.9-6.2) voor ECT in vergelijking met antidepressiva, gecorrigeerd voor de ernst van depressie bij aanvang. Als tevens werd gecorrigeerd voor de duur van de huidige depressieve episode, was de HR zelfs 4.2 (95% CI 2.3-7.8).

CONCLUSIE

ECT geeft een beduidend snellere remissie vergeleken met antidepressiva, zelfs al waren de patiënten uit de ECT-groep significant langer depressief en meer farmacotherapieresistent. ECT verdient daarom een vooraanstaander positie in de behandeling van klinisch opgenomen oudere patiënten met ernstig unipolaire depressie.

LITERATUURVERWIJZING

The UK ECT Review Group. Efficacy and safety of electroconvulsive therapy in depressive.disorders: a systematic review and meta-analysis. Lancet 2003; 361: 799-808

Folkerts HW, Michael N, Tölle R, Schonauer K, Mücke S, Schulze-Mönking H. Electroconvulsive therapy vs. paroxetine in treatment-resistant depression - a randomized study. Acta Psychiatr Scand 1997; 96: 334-342.

Selvan CP, Mayur PM, Gangadhar BN, Janakiramaiah N, Subbakrishna DK, Murali N. Comparison of therapeutic efficacy of ECT and imipramine: a randomized controlled trial. Indian J Psychiatry. 1999; 41: 228-235.

Kok RM, Nolen WA, Heeren TJ. Venlafaxine versus nortriptyline in the treatment of elderly depressed inpatients. A randomised, double-blind, controlled trial. Int J Geriatr Psychiatry 2007; 22: 1247-1254.

Spaans HP, Verwijk E, Comijs HC, Kok RM, Sienaert P, Bouckaert P, Fannes K, Vandepoel K, Scherder EJA, Stek ML, Kho KH. Efficacy and cognitive side effects after brief pulse and ultra-brief pulse unilateral electroconvulsive therapy for major depression: a randomised double blind controlled study. J Clin Psychiatry 2013, in press.