NVVP VJC 2014

ACHTERGROND

Van de volwassen patiënten met ADHD heeft 78 procent een verlate slaapfase (1, 2). Dit is een chronisch patroon van laat slapen en laat opstaan met een onvermogen om te gaan slapen op een gewenst eerder tijdstip. Dit kan leiden tot slaperigheid overdag, slapeloosheid ’s nachts, en problemen in de sociale, relationele en professionele sfeer, en eventueel verergering van de ADHD-symptomen.

DOEL

We onderzochten de relatie tussen ADHD-symptomen en de verlate slaapfase. Ook hebben we bekeken wat het effect is van de verlate slaapfase op de algemene gezondheid bij volwassenen met ADHD.

METHODEN

Het eerste onderzoek was een vragenlijstonderzoek onder een grote groep volwassenen met ADHD en een groep controlepersonen. Het tweede onderzoek was een observationeel case-controlonderzoek met 12 volwassenen met ADHD en 12 gematchte controlepersonen. Hierbij hebben we gedurende 5 dagen en nachten de activiteit, temperatuur, en melatoninegehaltes gemeten. Het tijdstip waarop het melatoninegehalte een bepaalde drempelwaarde bereikt, heet de dim-light melatonin onset (DLMO).

RESULTATEN

We hebben een verband gevonden tussen veel ADHD-symptomen en het hebben van een verlate slaapfase en een hoger BMI; niet alleen in de ADHD-groep maar ook in de controlegroep (3). Uit het observationele onderzoek bleek dat de DLMO, het activiteitenpatroon en de lichaamstemperatuur alle in gelijke mate verlaat waren, gemiddeld 2,5 uur, waardoor het lijkt alsof de patiënten in een andere tijdzone leven (4). Ook duurde het bij de ADHD-groep gemiddeld een uur langer om in slaap te vallen na het bereiken van de DLMO. Doordeweeks sliepen de patiënten te kort: gemiddeld maar 5 uur.

CONCLUSIE

Door de verlate slaapfase slapen patiënten chronisch te kort, wat een verhoogd risico geeft op een hoger BMI en chronische aandoeningen. Behandeling van de verlate slaapfase met melatonine en lichttherapie is daarom aangewezen.

LITERATUURVERWIJZING

Van der Heijden KB, Smits MG, Van Someren EJ, Gunning WB (2005): Idiopathic chronic sleep onset insomnia in attention-deficit/hyperactivity disorder: a circadian rhythm sleep disorder. Chronobiol Int. 22:559-570.

Van Veen MM, Kooij JJ, Boonstra AM, Gordijn MC, Van Someren EJ (2010): Delayed circadian rhythm in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder and chronic sleep-onset insomnia. Biol Psychiatry. 67:1091-1096.

Bijlenga D, van der Heijden KB, Breuk M, van Someren EJ, Lie ME, Boonstra AM, Swaab HJ, Kooij JJ. Associations Between Sleep Characteristics, Seasonal Depressive Symptoms, Lifestyle, and ADHD Symptoms in Adults. J Atten Disord. 2013 Apr; 17(3): 261-75.

Bijlenga D, Van Someren EJ, Gruber R, Bron TI, Kruithof FI, Spanbroek EC, Kooij JJ (2013): Body temperature, activity and melatonin profiles in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder and delayed sleep: A case control study. J Sleep Res. Epub ahead of print.