NVVP VJC 2014

ACHTERGROND

De geestelijke gezondheidszorg realiseert zich in toenemende mate dat ook peuters en kleuters psychische problemen kunnen hebben, waarvoor klinische interventie nodig is (1). Kennis over psychische problematiek in de vroege kindertijd blijft echter achter bij kennis over oudere kinderen (2). Verondersteld wordt dat verschillen in temperament op jonge leeftijd een belangrijke rol spelen in de motivatie tot specifiek gedrag en psychische problematiek (3). Bekend is dat ouderlijke stress psychopathologie  kan predisponeren, maar dat deze stress ook een gevolg kan zijn van psychopathologie bij kinderen (4). Er is daarentegen minder bekend over de relatie tussen temperament en ouderlijke stress bij jonge kinderen die zijn verwezen voor behandeling.

DOEL

De mate van internaliserende en externaliserende problematiek en temperament relateren aan ouderlijke stress bij peuters en kleuters die worden verwezen voor behandeling.

METHODEN

Biologische ouders vulden vragenlijsten in over 88 kinderen tussen de 3 en 6 jaar (gemiddelde leeftijd 4,2 jaar; 80% jongen) die met gedrags- en emotionele problematiek voor behandeling zijn verwezen naar een Medisch Orthopedagogisch Centrum in de regio Amsterdam/Meerlanden. De mate van extraversie (positief affect en toenadering), zelfcontrole (controle over handelen) en negatief affect (negatieve gevoelstoon) in het temperament werd gemeten met behulp van de Children’s Behavior Questionnaire (CBQ). De internaliserende en externaliserende problematiek bij kinderen werd gemeten met de Child Behavior Checklist (CBCL). Ouderlijke stress werd gemeten met de Nijmeegse Stress Index (NOSI; Nederlandse vertaling van de Parental Stress Index).

RESULTATEN

70 procent van de kinderen vertoonde internaliserende of externaliserende problematiek in het klinisch gebied of klinisch grensgebied; bij 56 procent internaliserende problemen en bij 51 procent externaliserende problemen, bij 38 procent van de kinderen zowel internaliserende als externaliserende problematiek. Bij 49 procent was er in ernstige mate sprake van ouderlijke stress. Zowel internaliserende problematiek als externaliserende problematiek was significant geassocieerd met de mate van ouderlijke stress (pearson's r . resp. 0,516 en 0,658, p<0.01). Negatief affect was niet geassocieerd met ouderlijke stress (pearson’s r .166, p 0.158), maar de mate van extraversie en zelfcontrole was wel geassocieerd met ouderlijke stress (pearson’s r resp .423 en -.299, p<0.01). Extraversie, zelfcontrole en negatief affect waren niet geassocieerd met internaliserende problematiek. Zelfcontrole en extraversie waren wel geassocieerd met externaliserende problematiek.

CONCLUSIE

In deze groep jonge kinderen die zijn verwezen met gedrags- en emotionele problematiek, rapporteerden ouders bij 70 procent ernstige internaliserende en externaliserende problematiek. De ernst van deze problematiek hangt significant samen met de ervaren ouderlijke stress. Minder zelfcontrole en meer extraversie, waaronder ook activiteit en impulsiviteit, bleek samen te hangen met meer ouderlijke stress en met meer internaliserende en externaliserende problematiek. Jonge kinderen die worden verwezen voor behandeling, zijn sterk afhankelijk van de motivatie van hun ouders. Meer ouderlijke stress kan ouders meer motivatie geven om mee te werken met behandeling. In de behandeling van jonge kinderen verdient de mate van zelfcontrole en extraversie aandacht.

LITERATUURVERWIJZING

Egger HL, Emde RN: Developmentally sensitive diagnostic criteria for mental health disorders in early childhood: the diagnostic and statistical manual of mental disorders-IV, the research diagnostic criteria-preschool age, and the diagnostic classification of mental health and developmental disorders of infancy and early childhood-revised. Am Psychol 2011;66:95-106.

Egger HL, Angold A: Common emotional and behavioral disorders in preschool children: presentation, nosology, and epidemiology. J Child Psychol Psychiatry 2006;47:313-337.

Rothbart MK: Commentary: differentiated measures of temperament and multiple pathways to childhood disorders. J Clin Child Adolesc Psychol 2004;33:82-87.

Neece CL, Green SA, Baker BL: Parenting stress and child behavior problems: a transactional relationship across time. Am J Intellect Dev Disabil 2012;117:48-66.